Hipoterapia należy do metod rehabilitacji psychoruchowej z wykorzystaniem koni. Można ją wykorzystać niezależnie od wieku danej osoby, jednak najczęściej hipoterapia wykorzystywana jest w czasie rehabilitacji dzieci i młodzieży. Kontakt z końmi sprawia, że pacjenci łatwiej radzą sobie z lękiem, emocjami i komunikowaniem się ze światem. Hipoterapia jest ogromnym wsparciem dla osób z autyzmem, zespołem Downa, ale też po amputacjach.
Czym jest hipoterapia?
Termin hipoterapia pochodzi od greckich słów: „hippos”, oznaczającego „koń” i „therapeia”, czyli „terapia”. Jest to sposób rehabilitacji ruchowej, wywiedziony z neurofizjologii (funkcjonowania układu nerwowego), którego podstawowym elementem jest kontakt z koniem. Hipoterapia jest terapią wieloprofilowa, co oznacza, że oddziałuje w tym samym momencie sensorycznie, psychoruchowo, psychomotorycznie, społecznie i psychicznie.
Pozytywny wpływ hipoterapii, czyli kontaktu człowieka z końmi odkryto już w starożytności. We współczesnej medycynie konwencjonalnej hipoterapia znalazła swoje miejsce w XX wieku, na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych. Zainteresowały się nią takie dziedziny medycyny jak neurologia, psychiatria i ortopedia. Współczesna hipoterapia w pełni opiera się na dorobku naukowym i jest ściśle powiązana z innymi strategiami rehabilitacji oraz terapii.
Można wyróżnić kilka form hipoterapii, w tym bierną, polegającą na poddawaniu się ruchom zwierzęcia, konną fizjoterapię, czyli wykonywanie ćwiczeń na końskim grzbiecie, pedagogiczną jazdę konna z elementami woltyżerki, terapię kontaktu. Dobiera się je w zależności od rodzaju problemu pacjenta i zaleceń lekarza.
Hipoterapia – przebieg
Najlepszym czasem na hipoterapię jest wiosna i lato, ponieważ ten okres zapewnia najlepsze warunki atmosferyczne do jej przeprowadzenia. Co bardzo ważne wiosną i latem hipoterapia jest przeprowadzana na zewnętrznych wybiegach, a nie w zamkniętych pomieszczeniach. Hipoterapia realizowana jest w obecności dwóch osób, ponieważ jednak z nich prowadzi konia i czuwa nad bezpieczeństwem, a druga osoba jest odpowiedzialna za wykonywane ćwiczenia terapeutyczne z pacjentem.
Zajęcia najczęściej trwają około 30 minut. Pierwszym etapem hipoterapii jest zapoznanie się pacjenta z koniem jeszcze na ziemi. Ten moment nawiązywania więzi emocjonalnej i pokonywania lęków jest bardzo ważny dla przebiegu hipoterapii. Dzieci na początku czeszą konia, głaszczą go i powoli się z nim oswajają. Warto bowiem pamiętać, że zwłaszcza dzieci są na początku bardzo nieufne w stosunku do tak dużych zwierząt, jak konie.
Gdy dziecko się zapozna z koniem, jest na nim sadzane. Koń jest wyposażony w tzw. czerpak, czyli specjalną podkładkę, na której siedzi pacjent i pas do hipoterapii. Sprzęt ten zapewnia pacjentowi bezpośredni kontakt z ciałem konia. Dzięki temu dziecko lepiej czuje ruchy konia, co sprzyja efektom hipoterapii.
W czasie hipoterapii terapeuta wskazuje ćwiczenia, które ma wykonać jeździec. Są to proste czynności, polegające na dotykaniu konia w różnych miejscach w czasie poruszania się, czy też przyjmowanie konkretnej pozycji ciała przez jeźdźca. Do pasa do hipoterapii można również przypiąć różne zabawki, które są pomocne w czasie hipoterapii.
Zdarza się, że dziecko przez swoją chorobę podstawową samo nie jest w stanie siedzieć lub też są zbyt małe, a by samodzielnie usiąść na koniu. Co ważne nie jest to przeciwwskazaniem do hipoterapii. Wówczas dziecko siedzi na koniu razem z terapeutą, jako podparcie i asekuracja pacjenta.
Hipoterapia – zalety
Podstawowym celem hipoterapii jest przywrócenie choremu sprawności w takim zakresie, w jakim tylko jest to możliwe, biorąc pod uwagę jego stan. Hipoterapia poprawia zarówno stan fizyczny, jak i psychiczny. Jest prowadzona przez specjalistę, który asekuruje pacjenta. Wszystko odbywa się zgodnie z zaleceniami i pod kontrolą lekarza. Odnotowano, że hipoterapia przynosi poprawę w:
- korygowaniu postawy ciała;
- rozwijaniu samodzielności;
- korekcie napięcia mięśniowego;
- czuciu powierzchniowym;
- zwiększaniu możliwości lokomocyjnych;
- zdolności do koncentrowania się;
- oprawianiu wydolności organizmu i odporności;
- pobudzeniu zmysłów;
- kształtowaniu poczucia świadomości siebie i swojej odrębności;
- zmniejszeniu zaburzeń emocjonalnych, w tym poprawianiu poczucia własnej wartości.
Hipoterapia – wskazania
Hipoterapię zaleca się dzieciom z autyzmem, ponieważ zaobserwowano znaczne podobieństwa w postrzeganiu, porozumiewaniu się i reagowaniu na bodźce między autystykami a końmi.
Ten rodzaj terapii pomaga także dzieciom i młodym osobom, które chodzą samodzielnie, ale w niepoprawnym wzorcu. Chód konia pozwala im poprawić własne poruszanie się. Ułatwia też dzieciom nieumiejącym stabilnie siedzieć w wypracowaniu właściwej pozycji ciała. Hipoterapia umożliwia rozluźnienie napiętych mięśni, stąd bywa zalecana zamiast ćwiczeń na materacu i z piłką. Z racji właściwości uspokajających, pomaga przy leczeniu nerwic.
Ponadto hipoterapię wskazuje się jako odpowiednią dla pacjentów:
- po chorobie Heine-Medina,
- z porażeniem mózgowym,
- ze stwardnieniem rozsianym,
- z neuropatią,
- z chorobą Parkinsona,
- po zaleczonej przepuklinie oponowo-rdzeniowej,
- po amputacjach,
- ze skoliozą,
- z kręczem karku,
- z koślawością kolan i bioder,
- z zespołem Downa,
- z upośledzeniem umysłowym dowolnego stopnia,
- z nadpobudliwością psychoruchową i zaburzeniami zachowania,
- z dysleksją,
- z zaburzeniami nerwicowymi
Hipoterapia – przeciwwskazania
Przeciwwskazaniem do hipoterapii jest przede wszystkim nadwrażliwość, czyli uczulenie na końską sierść lub pot. Ponadto hipoterapia nie jest zalecana:
- osobom z chorobą Perthesa;
- znaczną nadwagą;
- wrodzoną łamliwością kości;
- hemofilią;
- przy zwichnięciach stawów w biodrach;
- z otwartymi ranami;
- ze złamaniami;
- niewygojonymi odleżynami itd.
Hipoterapia – wybór konia
Wybór konia odpowiedniego do hipoterapii jest bardzo ważny dla bezpiecznej i właściwej realizacji hipoterapii. Koń do hipoterapii powinien być ufny, posłuszny, spokojny, cierpliwy i łagodny. Zwierzę nie powinno być płochliwe. Istotny jest również rozmiar konia, bowiem najlepiej sprawdzają się konie niezbyt duże, aby terapeuta mógł wygodnie i bezpiecznie pomagać pacjentom.
Dla przebiegu hipoterapii istotny jest również odpowiedni chód zwierzęcia. Powinno się ono poruszać harmonijnie i prawidłowo, aby utrwalać prawidłowe wzorce chodu u pacjenta. W Polsce za najlepszą rasę do hipoterapii uważa się konie huculskie.
Hipoterapia – przygotowanie
Przygotowanie do hipoterapii dotyczy głównie stroju pacjenta. Strój do hipoterapii powinien być wygodny, ale też spełniać pewne wytyczne. Warto pamiętać o długich i wygodnych spodniach oraz pełnych butach za kostkę. Dzięki temu pacjent uniknie otarć w czasie jazdy. Konieczny jest również kask na głowie lub tzw. toczek. Najlepiej dopytać o to w ośrodku, ponieważ niektóre z nich je zapewniają.
Źródło:
